Tìm hiểu về căn bệnh Hà Lan

Bệnh Hà Lan là một khái niệm mô tả một hiện tượng kinh tế trong đó sự phát triển nhanh chóng của một lĩnh vực kinh tế (đặc biệt là tài nguyên thiên nhiên) dẫn đến sự suy giảm trong các lĩnh vực khác. Nó cũng thường được đặc trưng bởi sự tăng giá đáng kể của đồng nội tệ Chính sách tiền tệ Chính sách tiền tệ là một chính sách kinh tế quản lý quy mô và tốc độ tăng cung tiền trong nền kinh tế. Nó là một công cụ mạnh mẽ để điều chỉnh các biến số kinh tế vĩ mô như lạm phát và thất nghiệp.

“Căn bệnh Hà Lan” là gì?

Vào năm 1959, một trữ lượng khí đốt lớn đã được tìm thấy tại vùng biển phía đông của Hà Lan. Trong những năm tiếp theo, trữ lượng khí đốt đó đã trở thành một nguồn thu khổng lồ cho quốc gia này, họ đẩy mạnh khai thác và nhận được một nguồn thu ngoại tệ khổng lồ từ các nước phương Tây. Vì vậy giá trị của đồng Guilder – đồng tiền của Hà Lan đã tăng hơn 50%. Mặc dù ở bề mặt, đây là một bước tiến lớn cho nền kinh tế của Hà lan nhưng thực chất nó lại là một thảm hoạ. Vậy chuyện gì đã xảy ra?

Khi giá trị của đồng Guilder Hà Lan tăng lên hơn 50% nó đã làm cho các mặt hàng xuất khẩu của quốc gia này cũng tăng giá nhanh chóng. Giả sử mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là xe ô tô và đối thủ cạnh tranh của Hà Lan là Mỹ và cả hai nước đều có chất lượng sản phẩm như nhau. Với giá của một chiếc xe Mỹ là 10,000$, để có thể cạnh tranh với Mỹ Hà Lan cũng phải niêm yết giá tương đương nghĩa là khoảng 35,000 Guilder. Để sản xuất một chiếc xe Hà Lan mất 30,000 Guilder và mỗi chiếc xe họ sẽ lãi 5,000 Guilder. Nhưng do giá trị của đồng Guilder tăng 50%, giờ đây 10,000$ tương đương với 26,250 Guilder. Chính vì thế với mỗi chiếc xe Hà Lan sẽ lỗ tới 3,750 Guilder.

Hiện tượng này đã xảy ra với tất cả các ngành hàng của Hà Lan vào cuối những năm 1970. Vô số các nhà máy xí nghiệp đã phải đóng cửa, tỷ lệ thất nghiệp tăng 5 lần. Do quá tập trung vào khí đốt làm giảm trị giá ngoại tệ nên nền kinh tế của Hà Lan đã rơi vào khủng hoảng kinh tế trầm trọng. Thế giới đã gọi đây là “Căn bệnh Hà Lan”.

Cách hoạt động của căn bệnh Hà Lan

Ảnh hưởng tiêu cực của căn bệnh Hà Lan đối với nền kinh tế có thể được giải thích bởi một số đặc điểm được quy cho các ngành liên quan đến tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ, các ngành công nghiệp khai thác thường đòi hỏi đầu tư nhiều vốn, nhưng chúng không thâm dụng lao động. Vì vậy, các tập đoàn đa quốc gia Công ty đa quốc gia Tập đoàn đa quốc gia là một công ty hoạt động ở nước sở tại cũng như ở các nước khác trên thế giới. Nó duy trì một văn phòng trung tâm và các nước ngoài có vốn thường quan tâm đến việc đầu tư vào các dự án kinh doanh như vậy. Đầu tư nước ngoài có thể dẫn đến nhu cầu về nội tệ của đất nước cao hơn và nó sẽ bắt đầu tăng giá. Đồng nội tệ tăng giá sẽ làm cho hàng hóa xuất khẩu của nước này trong các ngành khác đắt hơn trong khi hàng nhập khẩu sẽ trở nên rẻ hơn. Sau đó,các nhà sản xuất trong nước sẽ phải đối mặt với nhu cầu thấp hơn đối với sản phẩm của họ ở nước ngoài, cũng như sự cạnh tranh lớn hơn từ các nhà sản xuất nước ngoài. Do đó, các lĩnh vực tụt hậu của nền kinh tế sẽ gặp nhiều rắc rối hơn nữa.

Làm thế nào để giải quyết căn bệnh Hà Lan?

– Đầu tiên, Hà Lan đã đẩy mạnh đầu tư vào các quỹ đầu tư quốc gia, việc này giúp ổn định dòng tiền, đẩy nguồn tiền thu được từ dầu mỏ vào các quỹ như lương hưu, quỹ đầu tư cho thế hệ sau và quỹ đầu tư công.
– Sau đấy, các quỹ xã hội cũng sẽ được gia tăng đầu tư. Điển hình là quỹ hỗ trợ thất nghiệp do căn bệnh Hà Lan gây ra. Những quỹ này sẽ hỗ trợ trực tiếp những người mất việc bởi các xí nghiệp và nhà máy đóng cửa bị ảnh hưởng của đồng tiền nội tệ tăng giá.
– Cuối cùng cũng là quan trọng nhất, Hà Lan đã đa dạng hóa nền kinh tế của mình, họ đã đầu tư nguồn tiền từ khí đốt vào các nhóm ngành khác, đặc biệt là ngành điện tử. Từ đó các công ty điện tử Hà Lan cũng đã phát triển vượt bậc, điển hình là Philips hay ASML.

Các biện pháp mạnh tay này đã giúp Hà lan vượt qua cơn khủng hoảng nhưng rất ít các quốc gia lệ thuộc vào dầu mỏ hiện này có thể làm được như vậy, Venezuela là một trong số đó.